Lale çiçekleri, nisan ayında açar. Lale, medeniyeti, tarihsel derinliği temsil eder çünkü lale motifleri, Türkler Orta Asya’dayken kullandıkları önemli sembollerden biridir. Osmanlı kültüründe belirgin bir şekilde kendini göstermiştir. Bugün laleler, Hollanda’nın sembolleri haline gelse de aslında Osmanlı kültürünün Batı’ya etkilerinin kanıtlamaktadır. Çünkü Lale, Türk tarihinde bir döneme adını vermiştir.
Lale, Türkler ve Hollandalıların ortak noktalarını temsil eder. Osmanlı’dan Hollanda’ya getirilen lale soğanları, spekülasyona konu olan ilk emtia olmuştur. O dönemde lale soğanları, günümüzdeki dijital paralara benzer şekilde hızla değer kazanmış ve kaybetmiştir. Lale soğanlarının değeri arttıkça birçok kişi zenginleşirken birçok kişi iflas etmiştir. Hollanda’da, bazı lale soğanı türlerinin değeri lüks bir evin değeri kadar yükselmiştir.
Geçmişte üreticiler için karlı olan lale, bugün de ekonomiye büyük katkıda bulunmaktadır. 2016 yılı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de kullanılan lalelerin %97’si Konya’da üretilmektedir.
Fatih İstanbul’u fethettiğinde, laleler önemli bir peyzaj unsuru haline gelmiştir. Fransız şair Alphonse, Topkapı Sarayı ziyaretinde lalelerden ne kadar etkilendiğini anlatan bir makale yazmıştır.
Bir efsaneye göre, 1554-1562 yılları arasında Kanunî Sultan Süleyman döneminde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun özel elçisi olarak görev yapan Ogier Ghiselin De Busbecq, Sultan Ahmet semtinde bir kahvehanede oturmaktadır. Gençlerin bir kızı etkilemek için kullandığı farklı anlamlar taşıyan bir lale taktığını fark eder ve dikkatini çeker. Memleketinde böyle bir adet yoktur. Kendisine başını işaret ederek, “Bu nedir?” diye sorar. Genç, kulağına taktığı laleyi unutarak, kafasına sardığı tülbentin sorulduğunu düşünür ve “tülbent” der.
Bunun üzerine Busbecq, lale soğanlarını alır ve İstanbul’dan Avusturya ve Hollanda’ya kitapların arasına gizleyerek gönderir. Oradaki arkadaşına bir mektup yazar ve “Bu soğanları çok seveceksin, çok güzel çiçekler açarlar. Türkler buna ‘tülbent’ diyorlar.” der. Bu yanlış anlama, lale isminin Avrupa’da “tulip” olarak anılmasına neden olmuştur.
Laleler, mecazi olarak aşk için kullanılsa da aslında Allah sevgisini temsil eder. Topraktan gelen, elleri dua eder bir kulun hatırlatır. Bu nedenle, yüceliği temsil eder. Bir anlamda, “Lale”, “la lehü şerikün” (O’nun ortağı yoktur) şeklinde icazlı bir üslupla Allah’ın birliğini ifade eder.
Laleler, çok güzel olmalarının yanı sıra çok hassastırlar. Sadece ilkbaharda varlıklarını sürdürebilirler ve yazın sıcaklığına dayanamazlar.
Değerli dostlar, insanlar da lalelere benzer. Ortamını bulamayan birçok yetenekli insan verimli olamazken, uygun ortamlarını bulan birçok yetenekli insan dünya çapında büyük değerler üretmiştir. Her insanın bir yeteneği vardır ve onlara özlerini keşfettiren eğitimcilere minnettarız.
